Transformacja energetyczna musi uwzględniać skutki społeczne i ryzyka, takie jak ubóstwo energetyczne czy drastyczny wzrost cen energii. Przy obecnym modelu ceny energii będą musiały rosnąć (zgodnie z prognozami koszty uprawnień do emisji EUA stanowiące dzisiaj największy koszt procesu wytwórczego będą stale rosły), co może prowadzić do ubóstwa energetycznego. Zbyt szybkie zamknięcie kopalń, elektrowni, ciepłowni i elektrociepłowni węglowych może spowodować masowe bezrobocie, szczególnie w regionach takich jak Śląsk czy Zagłębie. Likwidacja kopalni czy ciepłowni dotknie nie tylko tych podmiotów, ale także szereg firm i instytucji powiązanych z tymi zakładami, takich jak firmy usługowe, dostawcy usług pośrednich, uczelnie wyższe itp.

Każdy kraj ma unikalny system energetyczny i różne dostępne zasoby. W Unii Europejskiej, gdzie 98% wydobycia węgla kamiennego w 2022 roku pochodziło z Polski, odpowiedzialna transformacja musi uwzględniać ten zasób. Oczekiwanie, że Polska całkowicie zrezygnuje z węgla w bardzo krótkim czasie, jest analogiczne do oczekiwania, że Arabia Saudyjska lub Norwegia zrezygnują z wydobycia ropy naftowej.

Różne kraje mają odmienne wyzwania klimatyczne. Na przykład Hiszpania, Grecja i Włochy mają inne potrzeby energetyczne niż Polska, szczególnie w kontekście sezonu grzewczego i liczby dni słonecznych. Te różnice wpływają zarówno na zapotrzebowanie na energię cieplną, jak i na możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE), takich jak energia słoneczna. Im więcej dni słonecznych, tym większy potencjał do wykorzystania OZE.

Odpowiedzialna transformacja energetyczna musi brać pod uwagę aktualne napięcia i zmiany na arenie międzynarodowej. Energetyka stanowi jeden z kluczowych czynników mających wpływ na system odporności państwa. Dobrym przykładem znaczenia tego obszaru jest przebieg wojny na Ukrainie, gdzie jednym z głównych celów ataków rakietowych były i są instalacje energetyczne. Stabilność i suwerenność energetyczna są zatem kluczowe dla bezpieczeństwa państwa. Analizując ostatnie wypowiedzi kluczowych polityków, takich jak Premier Donald Tusk, Wicepremier Władysław Kosiniak-Kamysz, Minister Spraw Zagranicznych Radosław Sikorski, Jarosław Kaczyński, Mateusz Morawiecki, Prezydent Stanów Zjednoczonych Joe Biden, Donald Trump, czy przedstawiciele wojska i NATO, pytanie, jakie należy zadać, to nie czy dojdzie do konfliktu, ale kiedy. Ta okoliczność musi być uwzględniana przy planowaniu i realizacji procesu transformacji energetycznej.

Odpowiedzialna transformacja polega na tym, że wyłączamy jedne źródła energii dopiero wtedy, gdy mamy już gotowe alternatywy. Obecnie nie mamy wystarczających projektów ani nawet planów, jak i kiedy możliwe będzie zastąpienie aktywów wytwórczych opartych na węglu. Patrząc z tej perspektywy, prowadzenie dyskusji na temat dat wygaszania aktywów węglowych i zamykania kopalń bez uprzedniego przygotowania odpowiednich planów zastępczych musi zostać uznane za nieodpowiedzialne.